Cây cải bắp

Tổng quan

Rau xanh là thực phẩm cần thiết trong đời sống hàng ngày và cũng là thực phẩm không thể thay thế bởi cây rau cung cấp các chất quan trọng cho sự phát triển của con người như Protein, Lipit, Vitamin, muối khoáng và nhiều chất quan trọng khác. Đặc biệt cây rau có ưu thế hơn các cây trồng khác về Vitamin và chất khoáng. Trong tất cả các loại rau phục vụ đời sống con người, có hơn 50% sản lượng các loại rau thuộc họ hoa thập tự. Đây là nhóm rau chiếm tỷ lệ lớn trong cơ cấu gieo trồng các loại rau ở nước ta. Cây cải bắp Brassica oleracea L var. cpitata  là loại rau chủ lực trong họ cải (còn gọi là họ rau thập tự).

1.1 Tình hình gieo trồng

Cây cải bắp là loại rau lâu đời có nguồn gốc tại châu Âu. Từ thế kỷ thứ X, cải bắp đã được trồng ở Nga, thế kỷ XII, đã được trồng rộng rãi tại Tây Âu và sau đó được đưa đến Bắc Mỹ vào thế kỷ XVI.

Hiện nay, cải bắp được trồng hầu hết các vùng có khí hậu ôn hòa trên lục địa, nhiều nhất tại châu Âu, Á và Châu Mỹ. Cải bắp có nguồn gốc ở vùng ôn đới nên thích hợp khí hậu mát mẻ, là cây chịu rét khá, tuy nhiên khả năng chịu nhiệt không cao. Về nhiệt độ thích hợp để cây sinh trưởng nhiều ý kiến cho rằng nhiệt độ cho cải bắp sinh trưởng tốt ở nhiệt độ 17-22oC, khi nhiệt độ trên 35oC thì quá trình trao đổi chất bị rối loạn, chất đường bột bị tiêu hao nhiều, cây bị già cỗi một cách nhanh chóng làm cho cây nhỏ bé còi cọc, ngược lại nhiệt độ quá thấp (rét hại) cũng không tốt cho cây sinh trưởng (nhiệt độ dưới 10oC cây không cuốn bắp). Trên thế giới những nước trồng cải bắp nhiều gồm: Trung Quốc, Ấn Độ, Indonesia, Nhật Bản, Việt Nam, Mỹ, Thái Lan, Philippin…Việt Nam được coi là một trong mười nước trồng bắp cải nhiều nhất thế giới.

Ở nước ta cải bắp được trồng rất lâu đời ở hầu hết các vùng trong cả nước. Cải bắp được trồng trong vụ Đông Xuân ở các tỉnh phía Bắc, miền Trung, Tây Nguyên và đồng bằng Sông Cửu Long. Vùng miền núi phía Bắc trồng tháng 9-10; Vùng đồng bằng và trung du Bắc Bộ vụ sớm trồng tháng 8-9, chính vụ trồng tháng 10-11, vụ muộn trồng cuối tháng 11-12; Đà Lạt trồng tháng 9-10, muộn trồng tháng 11; vùng đồng bằng Sông Cửu Long trồng tháng 11-12. Ngoài thời vụ trên, hiện nay một số vùng trong nước có thêm vụ cải bắp Xuân Hè. Thời vụ Xuân Hè được được trồng cuối tháng 1 đến hết tháng 2 thu hoạch tháng 4-6 dương lịch và chỉ tập trung tại một số địa bàn ven đô thị. 

1.2 Kỹ thuật canh tác

Để cây cải bắp phát triển tốt và đạt hiệu quả kinh tế cao người trồng cải băp cần áp dụng Quy trình kỹ thuật trồng cải bắp do cơ quan quản lý nhà nước về nông nghiệp tại địa phương ban hành. Đối với Quy trình kỹ thuật trồng cải bắp người trồng cần nắm vững và áp dụng một số kỹ thuật then chốt sau: Về giống (Sử dụng giống chống chịu sâu bệnh, chất lượng tốt…); Thời vụ trồng (Thời vụ trồng thích hợp nhất cho cây bắp cải phát triển ở Việt Nam chủ yếu là vụ Đông Xuân); Gieo ươm cây con; Chọn đất, làm đất (nên chọn đất được luân canh với cây trồng khác họ nhưng không cùng những bệnh hại nguy hiểm; đất trồng cần được xen canh nhằm gián đoạn nguồn thức ăn và có thể xua đuổi sâu hại); Trồng và chăm sóc (Mật độ cây tùy theo loài và giống rau để xác định mật độ hợp lý để ẩm độ trên ruộng không quá cao nhằm hạn chế dịch hại; xác định các biện pháp chăm sóc ở giai đoạn hồi xanh- trải lá bàng và giai đoạn cuốn bắp-thu hoạch); Phân bón và cách bón phân (Không sử dụng phân tươi); Tưới nước (Ruộng đủ ẩm nhưng không đọng nước, không sử dụng nguồn nước thải để tưới); Phòng trừ sâu bệnh; Thu hoạch.

1.3 Dịch hại chính

Cây cải bắp cũng giống như nhiều loại cây trồng khác thường xuyên bị các dịch hại tấn công gây tổn thất về năng suất và chất lượng sản phẩm. Các sâu, bệnh hại chính trên cây cải bắp gồm các đối tượng sau:

- Về sâu hại: Sâu tơ Plutella xylostella; Sâu xanh bướm trắng Pieris rapae; Sâu khoang Spodoptera litura; Rệp xám Brevicoryne brassicae; Rệp đào Myzus persicae; Bọ nhảy sọc cong Phyllotreta vittata.

- Về bệnh hai: Bệnh thối hạch cải bắp Sclerotinia Sclerotiorum; Bệnh thối nhũn cải bắp Erwinia carotovora; Bệnh đốm vòng cải bắp Alternaria brassicae; Bệnh sưng rễ cải bắp Plasmodiophora brassicae. 

Bảo vệ tổng hợp

Hiện nay toàn xã hội đều quan tâm đến sản phẩm rau an toàn. Cách phòng trừ các loại dịch hại trên cây cải bắp có tác động rất lớn tới năng suất và chất lượng sản phẩm. Việc áp dụng Quy trình phòng trừ dịch hại tổng hợp trên cây cải bắp đang là xu thế tất yếu ở tất cả các vùng trồng rau, biện pháp hóa học là một  trong nhiều biện pháp của Quy trình phòng trừ dịch hại tổng hợp. Trong trường hợp phòng trừ dịch hại bằng thuốc hóa học cần được hướng dẫn của cán bộ kỹ thuật hoặc đại lý bán thuốc BVTV  và tuân thủ thực hiện tốt nguyên tắc 4 đúng.