Cần Thơ, ngày 28 tháng 07 năm 2017

Để tạo ra được giá trị thương phẩm, cây lúa phải trải qua những tác động trực tiếp của thời tiết (mưa, bão, hạn hán, ngập mặn…), chế độ chăm sóc của con người và sự gây hại ngày càng nghiêm trọng của sâu bệnh hại. Một trong những loại dịch hại gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến phẩm chất hạt lúa, thiệt hại năng suất đáng kể đó là bệnh lem lép hạt.

1. Triệu chứng, tác nhân và điều kiện phát sinh gây hại 

* Triệu chứng: Bệnh lem lép hạt có triệu chứng rất đa dạng. Trên vỏ hạt ban đầu xuất hiện những chấm nhỏ li ti có khi màu nâu đen, vàng nhạt, nâu xám dần dần sau đó lan rộng ra. Triệu chứng trên hạt thay đổi tùy thuộc vào tác nhân gây hại và mức độ xâm nhiễm, làm cho hạt lúa lép hoàn toàn hoặc hạt vào gạo nhưng lửng, gạo bên trong biến đổi màu (có thể là màu nâu vàng, nâu đỏ, xám, xanh nhạt,…).

Hình 1: Triệu chứng trên hạt.

Hình 2: Biểu hiện hạt bị lem lép trên đồng ruộng

* Tác nhân:

 Lem lép hạt là hội chứng do rất nhiều tác nhân gây ra trên hạt: nấm, vi khuẩn, virus, côn trùng chích hút, nhện gié,… Trong đó nấm và vi khuẩn được xem là 2 tác nhân chủ yếu.

  Hình 3: Nấm lem lép hạt tấn công và gây hại trên hạt

Hình 4: Bông lúa bị lem lép nặng	Hình 5: Lem lép hạt do nhện gié

* Điều kiện phát sinh gây hại: 

Bệnh phát triển mạnh trong điều kiện nóng, ẩm, mưa nhiều. Qua quá trình điều tra thực tế vụ hè thu năm 2017 tại các xã Vĩnh Bình, Thạnh Lộc, Thạnh Tiến, Thạnh An thuộc huyện Vĩnh Thạnh (TP. Cần Thơ) và huyện Thoại Sơn (An Giang) cho thấy những ruộng bón thừa phân đạm, thời tiết lúc lúa giai đoạn trổ gặp mưa nắng xen kẽ liên tục tạo điều kiện rất thích hợp cho lem lép tấn công mạnh.

2. Biện pháp phòng trừ

* Biện pháp xử lý hạt giống: 

- Lựa chọn hạt giống sạch bệnh.

- Phơi khô hạt giống.

- Xử lý hạt giống bằng cách ngâm trong nước nóng 54OC trong vòng 15 – 30 phút hoặc xử lý bằng nước muối 15% trong 10 phút trước khi gieo sạ nhằm hạn chế nấm bệnh tồn lưu trên hạt.

* Biện pháp canh tác:

- Tiêu hủy tàn dư vụ trước.

- Phơi đất, cày bừa và làm đất cho thật kỹ, hạn chế cỏ dại trên đồng ruộng.

- Bón phân cân đối, hợp lý, không bón thừa phân đạm.

* Phun thuốc phòng trừ:

- Nhiều loại thuốc có hiệu quả rất cao với bệnh lem lép hạt là những sản phẩm có chứa các hoạt chất: Azoxystrobin, Difenoconazole, Propiconazole, Hexaconazole, Trifloxystrobin, Tebuconazole, Kasugamycin, Bronopol, Bismerthiazole…

Theo kết quả điều tra thực tế về tình hình dịch hại và một số kết quả trình diễn trong dân ở các hộ thuộc khu vực đại lý Anh Dũng (Thoại Giang – Thoại Sơn – An Giang), chúng tôi nhận thấy hiệu quả phòng trừ bệnh lem lép hạt khá tốt và đạt hiệu quả cao nhất khi sử dụng sản phẩm Tilgent 450SC (Azoxytrobin 270g/l + Difenoconazole 180g/l) và Golcol 20SL (Kasugamycin 20g/l) của Công ty Cổ Phần Nông Dược Việt Nam với liều lượng 30ml Tilgent 450SC + 50ml Golcol 20SL/ bình 25 lít, phun 1,5 bình cho 1 công lớn 1296m². Anh Tèo (Lê Phước Huy Vũ, 0919767...) một trong những hộ dân trên chia sẻ rằng: “thực chất lần đầu tôi không dám phun vì chưa biết đến hiệu quả thuốc ra sao và sợ hiệu quả không đạt mà còn bị ảnh hưởng tới lúa nữa nhưng sau đó tôi được nhân viên tư vấn và sử dụng thử, tôi sử dụng sản phẩm trên vào 3 thời điểm của cây lúa. Sau khi sử dụng tôi thấy hạt sáng chắc, hạt rọi, ít lem lép và đến nay tôi hoàn toàn yên tâm khi sử dụng sản phẩm này”. Theo anh Tèo, 3 thời điểm phun như sau:

+ Phun lần 1: lúc lúa đang giai đoạn trổ từ 3 – 5%.

+ Phun lần 2: khoảng 5 – 7 ngày sau phun lần 1 (tức lúa đang trổ được khoảng 90%).

+ Phun lần 3: lúa đã cong trái me và chín đỏ đuôi.

Hình 6: Ruộng lúa anh Tèo sau khi sử dụng sản phẩm của Công Ty CP Nông Dược VN.

Chú Mai Văn Dũng (0973225...) ở xã Vĩnh Bình, huyện Vĩnh Thạnh, chú Mai Hữu Phước (0907653...) ở phường Thới Thuận, quận Thốt Nốt (T.P Cần Thơ) cũng cho biết “sau khi sử dụng sản phẩm Tilgent 450SC và Golcol 20SL của Công ty Cổ Phần Nông Dược Việt Nam phun vào 2 thời điểm lúc lúa đang trổ 3 – 5% và lúa đã trổ đều – cong trái me đã giúp hạt sáng chắc, bông lúa rọi, giảm tỷ lệ lem lép rất đáng kể, đồng thời giúp lá nuôi đòng khỏe, bóng mượt ít bị bạc lá do vi khuẩn”.

Lê Minh Tuấn

Phòng kỹ thuật