Chuyển vụ gieo trồng để 'né' hạn
Tại Nghệ An, lâu lắm chưa có khi nào nắng nóng, hạn hán và gió Tây Nam (gió Lào) thổi mạnh và kéo dài suốt gần 2 tháng như năm nay.
Hạn hán đe dọa năng suất lúa hè thu ở Nghệ An.
Riêng vùng lúa 28.000 ha thuộc các huyện Yên Thành, Diễn Châu và Quỳnh Lưu có nguồn nước tự chảy từ bara Đô Lương về nên mức độ diện tích lúa bị hạn không đáng kể.
Còn lại vùng tưới nước hồ đập, cho đến thời điểm này chỉ có hồ Vực Mấu có dung tích thiết kế 75 triệu m3 nước, lượng nước trong hồ vẫn còn trên 70% dung tích thiết kế, đủ để tưới và cung cấp nước sinh hoạt cho thị xã Hoàng Mai và vùng bắc Quỳnh Lưu.
1.059 hồ đập còn lại, có 96 hồ đập vừa và lớn do các công ty thủy nông quản lý và 963 hồ đập nhỏ do các xã và HTXNN quản lý phần lớn đã khô cạn nước. Thậm chí có nhiều nơi xã và HTXNN phải dùng máy bơm dầu, bơm điện để bơm nước từ trong lòng hồ lên để tưới cho cây trồng.
Riêng vùng tưới nước bằng hệ thống bơm điện khoảng 35.000 - 36.000 ha cũng đang gặp khó khăn rất lớn do nguồn nước bơm từ sông suối khô cạn, nhiều trạm bơm phải dừng hoạt động.
Trong đó vùng lúa ở các huyện: Nam Đàn, Hưng Nguyên, Nghi Lộc, TP Vinh… nguồn nước để bơm lấy từ bara Nam Đàn về mức nước chảy qua cống giảm hơn 50% so với dung tích thiết kế. Vì vậy gần 18.000 ha lúa ở vùng này đã khô cạn nước, nhiều nơi đất đã nẻ, lúa đã khô héo vàng.
Theo số liệu từ Chi cục Trồng trọt và BVTV Nghệ An, đến nay toàn tỉnh đã gieo cấy được 59.000 ha lúa hè thu, đạt 100% chỉ tiêu kế hoạch và 17.266 ha lúa mùa/ 31.000 ha kế hoạch, đạt 55,69% chỉ tiêu đề ra.
Toàn tỉnh đến thời điểm này sơ bộ thống kê có khoảng 12.000 - 13.000 ha lúa hè thu đã và đang bị hạn nặng. Nếu thời tiết vẫn tiếp tục nắng nóng và không có mưa thì khả năng sẽ có ít nhất từ 5.000 - 7000 ha lúa khô cháy.
Trên diện tích lúa mùa cũng vì hạn, đến nay mới gieo cấy được 17.266/31.000 ha, còn lại 13.734 ha chờ mưa xuống để gieo cấy tiếp.
Vừa rồi một số nơi có mưa, nhưng mưa xảy ra cục bộ ở phạm vi hẹp, thời gian mưa không lâu, nên lượng mưa chỉ đủ làm ướt đất, tạm thời cây trồng giảm bớt khô héo, chưa có đủ nước để tiếp tục gieo cấy lúa mùa.
Theo dự báo khu vực Bắc Trung Bộ vẫn tiếp tục nắng nóng kéo dài và sau đó khả năng có mưa lớn khó xảy ra. Sở NN-PTNT Nghệ An cho hay, hiện tại toàn tỉnh còn gần 14.000 ha lúa mùa, hơn 10.000 ha ngô và hàng trăm ha vừng, đậu, lạc hè thu chưa gieo cấy, trồng trỉa được. Nếu hết tháng 7/2020 vẫn không có mưa phải chủ động chuyển vụ gieo trồng bằng các biện pháp cụ thể sau đây:
Một là: Phần đất còn lại chưa gieo cấy được lúa vụ mùa tập trung hầu hết ở các huyện miền núi, nơi người dân cần lương thực để ăn. Vì vậy xét về thời gian, thời vụ bà con nông dân có thể tiếp tục gieo cấy lúa bằng các giống lúa có thời gian sinh trưởng không quá tối đa 105 - 110 ngày như các giống: VT-NA2, VT-NA6, Thiên ưu 8, Khang dân đột biến, TBR 297… gieo cấy bằng cách:
Nếu có mạ lúa mùa đã gieo rồi, nhưng ruộng chưa có nước để cấy tiếp thì tiếp tục chăm sóc mạ, không để mạ chết do nắng nóng và hạn hán, mặc cho mạ già, chờ có mưa xuống lúc nào cấy lúc đó. Đây là trường hợp cấy mạ già ngày, già tháng nhưng chưa già về sinh trưởng và phát triển. Vì vậy cấy loại mạ này phải đi đôi với đầu tư thâm canh cao ngay từ đầu (bón lót đậm trước khi cấy) thì vẫn cho năng suất khá và cao.
Nếu chưa gieo mạ để cấy thì chậm nhất là ngày 15/7 nên gieo mạ để từ cuối tháng 7 trở đi có mưa xuống nhổ mạ cấy ngay. Tuyệt đối không nên tiếp tục gieo sạ lúa lúc này, vì thời vụ đã quá muộn.
Hai là: Đối với cây ngô, có 2 mục đích gieo trồng, gieo trồng để lấy hạt và gieo trồng ngô sinh khối để bán làm thức ăn xanh cho các trang trại chăn nuôi bò sữa. Tùy theo từng địa phương để lựa chọn mục đích gieo trồng phù hợp đem lại hiệu quả kinh tế cao.
Đây là vụ ngô thu đông sớm diễn ra trong bối cảnh đầu vụ còn có nắng nóng và hạn hán, giữa và cuối vụ là mùa mưa to, gió lớn, bão nhiều và ngô là cây trồng có chiều cao, cao.
Vì vậy cần được ưu tiên trồng ngô sinh khối và khi có mưa xuống là gieo trồng ngay để hạn chế thiệt hại do mùa mưa bão cuối vụ.
Ba là: Trên các vùng đất có địa hình cao, ít bị ảnh hưởng của mưa to và lụt bão thì nên tập trung gieo trồng vừng, lạc, đậu đỗ, khoai lang… Nhưng cần lưu ý, vùng đất để trồng những cây này phải có hệ thống mương tiêu thoát nước nhanh để không gây ngập úng tạm thời sau mưa dễ làm thối củ, quả, hạt…
Doãn Trí Tuệ