Điểm tên các 'hung thần' của cây sầu riêng

Cần Thơ - Việc mở rộng diện tích trồng sầu riêng kéo theo thách thức về sâu bệnh, dịch hại do thâm canh cao, lạm dụng phân bón hóa học và hóa chất bảo vệ cây trồng.

Những năm gần đây, diện tích trồng sầu riêng trên địa bàn TP Cần Thơ có sự gia tăng đáng kể. Nếu như năm 2015 toàn thành phố có 537ha trồng sầu riêng, thì đến nay lên đến 5.000ha. Trong đó, khoảng 3.000ha đang cho trái, với sản lượng ước đạt 37.000 tấn. Chủ lực là giống sầu riêng Ri6, chiếm 86% tổng diện tích.

Nhờ điều kiện đất đai, thổ nhưỡng tương đối thuận lợi, sầu riêng được trồng tập trung chủ yếu tại huyện Phong Điền, Thới Lai và quận Ô Môn.

Diện tích sầu riêng Cần Thơ đã tăng gấp 9 lần trong chưa đầy một thập kỷ, các thách thức từ dịch bệnh, biến đổi khí hậu đòi hỏi sự can thiệp mạnh mẽ của ngành nông nghiệp. Ảnh: Kim Anh.

Thời gian qua, Sở NN-PTNT TP Cần Thơ đã và đang triển khai các kế hoạch phát triển vùng sản xuất cây ăn trái tập trung cho năng suất và sản lượng cao. Trong đó có việc phát triển vùng trồng sầu riêng đạt tiêu chuẩn VietGAP, đáp ứng tiêu chuẩn chất lượng, phù hợp yêu cầu thị trường nhập khẩu.

Từ cơ sở này, Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật TP Cần Thơ đã tổ chức đào tạo, tập huấn, xây dựng mô hình thí điểm trong nông dân, hợp tác xã và doanh nghiệp, liên quan đến sản xuất và xuất khẩu sầu riêng. Từ đó, góp phần nâng cao nhận thức và kỹ năng tuân thủ các quy định quốc tế và quốc gia về an toàn thực phẩm và kiểm dịch thực vật.

Tuy nhiên, theo bà Trần Thị Kim Thúy, Phó Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật TP Cần Thơ, do đối mặt với những tác động tiêu cực từ biến đổi khí hậu (thời tiết thất thường, khô hạn, ngập úng), cộng với quy mô sản xuất nhỏ lẻ, khiến việc ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào canh tác sầu riêng trên địa bàn gặp khó.

Đơn cử, tại TP Cần Thơ, bình quân mỗi nông hộ có diện tích canh tác từ 0,5 - 1ha, ngoài ra bà con còn kết hợp trồng xen các loại cây trồng khác, dẫn đến chất lượng sản phẩm không đồng đều. Trình độ nông dân còn hạn chế, khiến việc sử dụng công nghệ để nhập dữ liệu liên quan đến vùng trồng, ghi chép sổ tay sản xuất rất khó khăn.

Một nguyên nhân khác, do ảnh hưởng về giá cả, dẫn đến việc bà con nông dân khai thác quá mức vườn sầu riêng, thậm chí là lạm dụng quá nhiều hóa chất, thuốc bảo vệ thực vật để xử lý ra hoa khi cây chưa đủ thời gian phục hồi sau thu hoạch, dẫn đến cây suy kiệt nhanh chóng.

Cộng hưởng nhiều yếu tố, bà Thúy nhận định, việc mở rộng diện tích trồng sầu riêng Cần Thơ, hình thành các vùng sản xuất tập trung quy mô lớn và áp dụng các biện pháp kỹ thuật thâm canh cao, lạm dụng quá nhiều thuốc bảo vệ thực vật và phân bón hóa học là những nguyên nhân khiến dịch hại trên sầu riêng phát sinh gây hại, tổn thất nặng nề cho sản xuất.

Việc lạm dụng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật là một trong những nguyên nhân khiến sinh vật gây hại trên sầu riêng bùng phát. Ảnh: Kim Anh.

Qua ghi nhận thực tế, Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật đã xác định được một số sinh vật gây hại trên sầu riêng là nhóm rầy phấn (rầy nhảy, rầy trắng) tập trung vào giai đoạn cây ra đọt non; rệp sáp hại trái; mọt đục thân, cành…

Bên cạnh đó, nhóm bệnh hại thường xuất hiện, “tấn công” các vườn sầu riêng Cần Thơ là thối thân xì mủ; cháy lá; thán thư. Ngoài ra các đối tượng khác như rầy xanh, sâu đục trái, bệnh thối hoa, thối trái… cũng xuất hiện rải rác tỷ lệ thấp, không đáng kể.

Theo bà Thúy, một số chuyên gia Trường Nông nghiệp (Đại học Cần Thơ) cho biết, bệnh xì mủ, vàng lá thối rễ, cháy lá, tuyến trùng, ngày càng nặng hơn nếu nhà vườn trồng sầu riêng lạm dụng hóa chất, đặc biệt là sử dụng thuốc bảo vệ thực vật đổ vào đất định kỳ.

Việc chú trọng áp dụng các biện pháp quản lý tổng hợp là giải pháp giúp sầu riêng phòng tránh sự lây lan của sinh vật gây hại. Ảnh: Kim Anh.

Ngành nông nghiệp TP Cần Thơ đã triển khai nhiều giải pháp chủ động quản lý diện tích nhiễm và hướng dẫn bà con nông dân chăm sóc vườn. Trong đó, chú trọng áp dụng các biện pháp quản lý tổng hợp, tránh để lây lan. Nhất là siết chặt, theo dõi các đối tượng kiểm dịch thực vật trên trái sầu riêng tươi xuất khẩu sang Trung Quốc là ruồi đục trái và nhóm rệp sáp.

Đồng thời, xây dựng các chương trình khuyến nông, khoa học công nghệ cho cây sầu riêng. Ưu tiên đồng bộ từ giống, các biện pháp kỹ thuật canh tác, thu hoạch đảm bảo năng suất, chất lượng và an toàn thực phẩm.

Kim Anh