Đục thân mình tím

Giới thiệu chung

Tên khoa học: Phragmataecia castaneae Hübn. (Lep.: Cossidae)

Tên Việt Nam khác: Sâu đục thân mía mình tím

1.1 Triệu chứng, mức độ hại

Lá bên bị héo trước, lá giữa đọt héo sau là triệu chứng hại điển hình ở mía mầm. Khi cây mía có lóng, trên thân cây có nhiều mầm nách phát triển, thân ngắn, ngọn teo tóp chỉ còn một vài lá ngắn, nhỏ. Ở phần ngọn cây bị hại nặng có 1 lỗ vũ hóa của trưởng thành, miệng lỗ dính vỏ nhộng (đặc trưng của sâu đục thân mình tím). Tỷ lệ cây mía bị sâu đục thân mình tím gây hại đạt tới 28,5%.

(nguồn Internet)

1.2 Nhận dạng

Trứng hình bầu dục với kích thước 1,4-1,8 x 0,8 mm, xếp sít nhau thành hàng trong ổ. Sâu non đẫy sức dài 40-55 mm. Nhộng đực nhỏ hơn nhộng cái, tương ứng dài 25 mm và 33 mm, mỗi đốt bụng có hai hàng gai nhỏ tạo thành 2 vòng đai rất rõ. Trưởng thành đực nhỏ hơn trưởng thành cái, tương ứng với thân dài 22 mm, 30 mm và sải cánh là 36 mm, 48 mm.

(Nguồn Internet) 

1.3 Sinh vật học

Trưởng thành vũ hóa lúc 16-20 giờ. Sau vũ hoá nằm im, không ăn thêm cho đến khi ghép đôi giao phối. Trưởng thành cái đẻ trứng trên mép các lá mía nửa khô chưa rụng hoặc trên các lá đọt đã bị héo. Trưởng thành có tính hướng sáng khá mạnh. Sâu non tuổi 1 mới nở tập trung thành từng đám quanh chỗ ổ trứng, vài giờ sau phân tán bằng cách bò hoặc nhả tơ đu mình theo gió. Sâu non đục vào bẹ lá trong vòng 3-7 ngày, sau đó mới đục vào thân cây mía tại nơi hở giữa bẹ lá và thân cây. Một sâu non có thể gây hại 2,3 lóng. Sâu non đẫy sức đục một lỗ ở phần ngọn cây để trưởng thành vũ hóa. Sâu non hóa nhộng ở dưới đáy đường đục, trước khi vũ hóa vài giờ nhộng di chuyển lên phía lỗ vũ hóa ở phía trên.

Thời gian phát triển của trứng: 10,6 ngày; sâu non (8 tuổi): 63,3 ngày; tiền nhộng: 2 ngày; nhộng: 13,9 ngày; thời gian trước đẻ trứng: 3,3 ngày; thời gian vòng đời: 97,4 ngày. Một trưởng thành cái đẻ 85-564 trứng trong 2 đêm. Tuổi thọ của trưởng thành cái là 5,3 ngày và là 3,5 ngày ở trưởng thành đực.

Ngoài cây mía trồng, sâu đục thân mình tím còn gây hại cây mía dại, cây bo bo.

1.4 Sự phát sinh phát triển

Mỗi năm thường phát sinh 4 lứa. Ở miền Bắc, sâu non qua đông từ tháng 9 tới tháng 2-3 năm sau mới hóa nhộng. Ở miền Nam, sâu đục thân mình tím xuất hiện quanh năm, trong suốt thời gian sinh trưởng của cây mía, trên mía vụ hè thu và vụ đông xuân. Trong năm có 2 cao điểm là tháng thứ 6 sau trồng ở mía hè thu và tháng thứ 11 sau trồng ở mía đông xuân. Mật độ sâu đục thân mình tím trên đồng ruộng luôn ở mức khá cao, từ 6,5 đến 28,7 con/100 m hàng mía. Tháng 5 có mật độ thấp nhất, tháng 10 có mật độ cao nhất. Mật độ sâu đục thân mình tím trên đồng ít phụ thuộc vào ẩm độ hay lượng mưa, mà phụ thuộc vào nhiệt độ. Giống mía K84-200, ROC 16, VN84-4137 và VN85-1427 chống chịu sâu đục thân mình tím.

Đã xác định được 7 loài côn trùng thiên địch của sâu đục thân mình tím. Ong kén trắng Cotesia flavipes bắt gặp nhiều nhất, tiếp theo là loài bọ đuôi kìm Euborellia annulipes. Loài ruồi ký sinh Sturmiopsis inferens, kiến bắt mồi Pheidole sp. và bọ chân chạy Chlaenius posticalis bắt gặp ít; ong mắt đỏ Trichogrammatoidea sp. và ong cự vàng lớn Xanthopimpla stemator rất ít.

Biện pháp canh tác

Hom giống từ các vùng bị sâu đục thân mình tím gây hại nặng được lột bỏ hết bẹ, lá khô trước khi vận chuyển đến nơi trồng mới. Ngâm hom giống trước khi trồng bằng nước ấm 50°C trong 2 giờ để diệt sâu non trong hom. Sử dụng giống mía chống chịu sâu đục thân mình tím.

Biện pháp lợi dụng thiên địch

Bảo vệ các loài thiên địch tự nhiên của sâu đục thân mình tím.

Biện pháp thuốc BVTV

Sâu đục thân hại mía có thể sử dụng nhiều loại thuốc khác để phòng trừ hiệu quả nhưng trong giới hạn của Giải pháp này chúng tôi chỉ hướng dẫn sử dụng được một số loại thuốc.

Ghi chú:

Nếu các dịch hại xảy ra cùng lúc có thể kết hợp thuốc để giảm công phun.

Cùng với giải pháp này kính đề nghị quý khách căn cứ sự chỉ đạo của cơ quan BVTV địa phương để vận dụng tốt, đảm bảo hiệu quả cao với tiêu chí phòng là chính.